Қазақстандағы дәрілік заттарды жарнамалау - FCHAIN

Дәрілік заттарға қатысты қандай да бір ақпараттың жарнама болып табылатынын не табылмайтынын анықтау мәселесі фармацевтикалық компаниялар, дистрибьюторлар, дәріхана желілері мен медициналық ұйымдар үшін жиі туындайды. Материалдарды жарнама немесе «жай ғана ақпарат» деп қате жіктеу заңнаманы бұзуға және санкцияларға әкелуі мүмкін. FChain заңгерлері Қазақстан Республикасындағы дәрілік заттарды жарнамалау туралы заңнаманың негізгі нормалары мен промо-материалдарды әзірлеу кезіндегі типтік тәуекелдерге қысқаша шолу даярлады.

Дәрілік заттарды жарнама деп не түсініледі?

Қазақстан Республикасының «Жарнама туралы» Заңына сәйкес, жарнама – тауарларға, көрсетілетін қызметтерге, тұлғаларға қызығушылықты қалыптастыру немесе қолдау және оларды алға жылжыту мақсатында кез келген нысанда және кез келген тәсілмен шектеусіз адамдар тобына таратылатын ақпарат. Жарнамаға, басқа да ақпарат көздерімен қатар, мыналар жатады: брошюралардағы, парақшалардағы, плакаттардағы мәтіндер мен суреттер, сыртқы жарнама құрылыстары, БАҚ-тағы және интернеттегі жарияланымдар, сату орындарындағы және медициналық ұйымдардағы материалдар, сұраныс пен өткізуді айқын түрде ынталандыратын ақпаратты жеткізудің өзге де нысандары. Жарнама міндетті түрде: шыншыл болуы, жарнама ретінде айқын танылатын болуы, мемлекеттік тілде, қажет болған жағдайда орыс және басқа тілдерде ұсынылуы тиіс.

Дәрілік зат ұғымы

Қолданыстағы нормативтік құқықтық актілерге сәйкес, дәрілік зат – ауруларды емдеуге, алдын алуға, диагностикалауға немесе адамның ағзасы функцияларын түзетуге арналған құрал. Егер ақпарат нақты бір дәрілік затты (сауда атауы, қолдану ерекшеліктері, артықшылықтары және т.б.) ілгерілетуге бағытталса, онда оның жарнама ретінде танылу және оған арнайы талаптардың қолданылу ықтималдығы жоғары. Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды жарнамалау денсаулық сақтау саласындағы салалық заңнама, денсаулық сақтау жүйесі туралы нормалар, сондай-ақ Денсаулық сақтау министрлігінің нормативтік құқықтық актілерімен егжей-тегжейлі реттеледі.

Жарнамалық материалдың міндетті құрамдас бөліктері

Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды жарнамалау қағидаларына сәйкес, жарнамалық материалда кемінде мынадай мәліметтер болуы тиіс: дәрілік заттың сауда атауы, халықаралық патенттелмеген атауы немесе әсер етуші заттары туралы деректер, қолдануға негізгі көрсетілімдер, қолдану тәсілі мен дозалары (жалпы түрде), негізгі жанама әсерлері, негізгі қарсы көрсетілімдері, балаларға, жүкті және бала емізетін әйелдерге арналған арнайы нұсқаулар (қолданылатын жағдайда), босату тәртібі (рецепт бойынша / рецептсіз босату), ескерту: медициналық қолдану жөніндегі нұсқаулықпен мұқият танысуға ұсыныс және «өз бетінше емделу сіздің денсаулығыңызға зиян келтіруі мүмкін» деген мәтін, өндірушінің және (немесе) Қазақстан Республикасындағы оның уәкілетті өкілінің атауы мен мекенжайы, тіркеу куәлігінің нөмірі мен берілген күні, тіркеудің (маркетингтік рұқсаттың) қолданылу мерзімінің аяқталу күні. Дәрілік затты іс жүзінде ілгерілететін материалда осы мәліметтердің бір бөлігінің болмауы жарнаманың заңнама талаптарына сәйкес келмейді деп танылу тәуекелін арттырады.

Дәрілік заттарды жарнамалауда не қатаң тыйым салынады?

Заңнама фармацевтикалық жарнама саласында көптеген шектеулер мен тыйымдарды белгілейді. Негізгілері мыналар: Қазақстан Республикасында тіркелмеген дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды жарнамалау, рецепт бойынша босатылатын дәрілік заттарды халыққа арналған бұқаралық ақпарат құралдарында жарнамалау, рецептпен берілетін дәрілік препараттардың үлгілерін жарнамалық мақсатта тарату, жарнамада балалардың бейнесін пайдалану (балаларға арналған дәрілік заттар мен бұйымдардан басқа), дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар жарнамасын көлікте және оларды тағайындауға, өткізуге қатысы жоқ ұйымдарда орналастыру (ғылыми және білім беру іс-шараларын қоспағанда), лицензиясыз медициналық қызметтерді жарнамалау, қолданыстағы мамандану сертификаты жоқ мамандардың атынан жарнама орналастыру, бірқатар ауруларды (мысалы, онкологиялық, психикалық және т.б.) емдеу әдістерін заңнамада белгіленген шектеулерді бұза отырып жарнамалау, «ғалымдардың», «дәрігерлердің», «мемлекеттік қызметшілердің» ресми мақұлдауы бар деген әсер қалдыратын ұсынымдарына сілтемелер, дәрілік заттың басқа препараттармен салыстырғанда толық қауіпсіздігі, бірегейлігі, ең жоғары тиімділігі туралы мәлімдемелер, дәрілік заттың табиғи шығу тегі жанама әсерлердің болмауын қамтамасыз етеді деген тұжырымдар, кепілдендірілген нәтижеге қатысты әсер қалыптастыру, жарнамаға дәрілік затқа қатысы жоқ әрі тұтынушыларды жаңылыстыратын ақпаратты енгізу, адамның ағзасы мен тіндерімен жасалатын мәмілелерді жарнамалау

Ақпарат жарнама болып табылмайтын жағдайлар

Жарнаманы ақпараттық және ғылыми материалдардан ажырату маңызды. Қолданыстағы қағидаларға сәйкес, мынадай ақпарат жарнамаға жатпайды: адамның денсаулығы және аурулары туралы жалпы ақпарат, дәрілік заттарды медициналық қолдану жөніндегі ресми нұсқаулықтар, сауда каталогтары, прайс-парақтар, анықтамалық және ғылыми-ақпараттық материалдар, медициналық сипаттағы әдістемелік және оқу-әдістемелік материалдар, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды өндіретін немесе өткізетін тұлға (жеке немесе заңды) туралы, егер ол ақпарат жарнамалық, ынталандыру сипатқа ие болмаса, басқаша айтқанда, егер материал: нақты бір препаратты қолдануға шақыратын үндеулерді қамтымаса, оның артықшылықтарын ерекше атап көрсетпесе, сұранысты қалыптастыруға бағытталмаса, онда ол жарнама емес, ақпараттық немесе білім беру материалдары ретінде қарастырылуы мүмкін. Алайда даулы жағдайларда «ақпарат» пен «жарнама» арасындағы шекара көбіне мемлекеттік органдар мен салалық сарапшылардың бағалауына жатады.

Жарнамалық материалдарды келісудің ерекшеліктері

Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар жарнамасын орналастыратын немесе тарататын тұлға мұндай жарнаманың заңнамаға сәйкестігі үшін жауапты болады.

Кейбір жағдайларда жарнамалық материалдың заңнама талаптарына сәйкестігі туралы денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның қорытындысын алу талап етіледі. Ол үшін:

• құжаттар мен макеттердің топтамасы дайындалады
• сараптама жүргізуге шарт жасалады
• нәтижелері бойынша сәйкестігі / сәйкессіздігі туралы қорытынды беріледі

Мұндай тәсіл жауапкершілікке тартылу және бақылаушы органдардың шағымдары тәуекелін барынша азайтуға мүмкіндік береді.

FChain тарапынан бизнеске арналған қорытындылар мен ұсынымдар

1. Дәрілік заттар туралы кез келген материалдар, егер олар қағидаларда көзделген ерекшеліктерге сәйкес келмесе, жарнама ретінде танылуы мүмкін.
2. Жарнамалық материалдар қағидаларда көзделген міндетті ақпараттың толық тізбесін қамтуы тиіс: сауда атауынан және көрсетілімдерінен бастап, ескертулер мен тіркеу деректеріне дейін.
3. Бұзушылықтар жарнаманы орналастыру нысанына да қатысты болуы мүмкін (дәрілік заттарды сыртқы жарнамада орналастыруға тыйым салу, көліктегі жарнама, медицина қызметкерлерінің қатысуы және т.б.).
4. Ақпараттық және ғылыми материалдарды жарнамадан анық ажырату қажет – нақты препаратты қолдануға жасырын шақырулардан және салыстырмалы тұжырымдардан аулақ болыңыз.
5. Денсаулық сақтау саласында жарнамалық науқанды бастар алдында макеттерге заңдық сараптама жүргізіп, қажет болған жағдайда уәкілетті органның қорытындысын алу орынды.

 

Егер сізге нақты брошюралар, макеттер немесе жарнамалық науқанға құқықтық баға беру қажет болса, FChain мамандары материалдарға құқықтық сараптама жүргізіп, Қазақстан Республикасының жарнама және денсаулық сақтау туралы заңнамасына толық сәйкес жұмыс жолға қоюға көмектесе алады.

Кәсіби кеңес алу үшін almaty@f-chain.com электрондық поштасы арқылы немесе WhatsApp: +7 771 214 1820 нөмірі бойынша хабарласыңыз.

 Дайындаған: Сергей Гайдаров
FChain Қазақстан аға заңгері
30 қараша 2025 жыл