Жасанды интеллект туралы ҚР жаңа заңы: бизнес үшін не өзгереді

Жасанды интеллект туралы ҚР жаңа заңы: бизнес үшін не өзгереді

Қазақстанда жасанды интеллектіні әзірлеу мен пайдалануға арналған жаңа құқықтық негіз қалыптастыратын алғашқы кешенді «Жасанды интеллект туралы» заң қабылданды. Бұл бизнес үшін жай ғана кезекті нормативтік акт емес — бұл цифрлық экожүйенің ашық, бақыланатын және қауіпсіз кезеңіне өтудің бастамасы. Төменде заң енгізетін негізгі өзгерістер мен мүмкіндіктер, сондай-ақ компаниялардың қандай шараларды алдын ала қабылдауы керектігі көрсетілген.

Тәуекелдерді жіктеу және ЖИ-жүйелеріне қойылатын жаңа талаптар

Жаңа заң ЖИ-жүйелерін тәуекел деңгейіне қарай: минималды, орташа және жоғары деп бөледі. Орташа және жоғары тәуекелге адамдардың қауіпсіздігіне, заңдық маңызды шешімдерге, дербес деректерді өңдеуге немесе азаматтар мен компаниялардың құқықтарына әсер етуі мүмкін ұсыныстарға ықпал ететін жүйелер кіреді.

Мұндай жүйелер үшін қосымша міндеттемелер енгізіледі: ЖИ-дің пайдаланушылардың құқықтары мен мүдделеріне әсерін бағалау және аудит жүргізу; қабылданатын шешімдер мен техникалық параметрлерді тіркеу; архитектураны, алгоритмдерді және дереккөздерді құжаттау; тәуекелдерді басқару рәсімдерін енгізу және модельдерді тұрақты қайта қарау.

Бұл HR, финтех, медицина, логистика, сақтандыру, телеком сияқты салаларда жүктемені арттырады. Дегенмен, ЖИ-тәуекелдерін басқару мен бизнеске заңдық сүйемелдеу процестерін дұрыс құрған компаниялар айыппұлдар мен даулардан айтарлықтай қорғана алады.

Ашықтық және ЖИ-генерацияланған контентті таңбалау

Пайдаланушы жасанды интеллектімен өзара әрекеттесіп жатқанын хабарлау міндеті енгізілді (чат-боттар, дауыс ассистенттері, ұсыныс жүйелері және т.б.).

ЖИ жасаған синтетикалық контентті (мәтін, сурет, аудио, видео) міндетті түрде таңбалау да талап етіледі. Бұл үшін:

• пайдаланушылық келісімдерді жаңарту;
• интерфейстерді жетілдіру;
• синтетикалық контентті пайдалану жөніндегі ішкі регламенттерді енгізу қажет.

Бұл талаптарды алдын ала орындаған компаниялар бәсекелестік артықшылыққа ие болады. Мұндай процестерді қалыптастыруда кәсіби заңдық қызмет көрсету маңызды рөл атқарады.

Деректер, авторлық құқық және датасеттердің заңдылығы

Алғаш рет модельдерді оқыту үшін авторлық құқықпен қорғалатын материалдарды рұқсатсыз пайдалану үшін тікелей жауапкершілік енгізілді. Оған мыналар кіреді: мәтіндер (кітаптар, мақалалар, посттар); суреттер мен иллюстрациялар; аудио және бейнематериалдар; бағдарламалық код және өзге де авторлық құқық нысандары.

Бизнес енді: дереккөздердің заңды мәртебесін тексеруге; деректерді пайдалану шарттарын тіркеуге; расталмаған датасеттерден бас тартуға міндетті.

Лицензияланған әрі сенімді деректерді қолданатын және заңдық қызмет көрсету сүйемелдеуге мән беретін компаниялар әділетсіз бәсекелестіктен қорғалады.

 Ұлттық ЖИ платформасы — деректер мен инфрақұрылымға қолжетімділік

Заң бірыңғай инфрақұрылым, дерек кітапханалары және құралдар жиынтығын біріктіретін Ұлттық жасанды интеллект платформасын құруды көздейді. Бизнес үшін бұл: мемлекеттік және салалық деректерге қолжетімділік; пилоттық жобаларға қатысу; дамыту және тестілеу құралдарына қолжетімділік. Бұл әсіресе бұрын деректер көлемі мен инфрақұрылымға қолы жетпеген ШОБ үшін маңызды.

 Жаңа жауапкершілік тәсілі

ЖИ енгізу және пайдалану үшін жауапкершілік жүйе иесі мен операторына жүктеледі. «Алгоритм қатесі» енді ақтау бола алмайды. Бұл:

• ішкі ЖИ саясатын енгізуге;
• тәуекелдер жөніндегі комитеттер құруға;
• сапаны бақылау рәсімдерін енгізуге;
• модельдерді жүйелі түрде жаңартуға ынталандырады.

Заң ЖИ-мен байланысты залалды сақтандыру мүмкіндігін де ұсынады. Бұл үшін кәсіби заңдық қызмет көрсету және келісімшарттарды дұрыс рәсімдеу қажет.

Бизнес қазір не істеуі керек

Заң күшіне енгенге дейінгі 60 күн ішінде компаниялар:

• барлық ЖИ шешімдеріне аудит жүргізуі;
• тәуекел деңгейін айқындауы;
• ішкі саясаттар мен деректер жөніндегі келісімдерді жаңартуы;
• тәуекелдерді бағалау және құжаттандыру рәсімдерін енгізуі;
• синтетикалық контентті таңбалауды қамтамасыз етуі;
• датасеттердің заңдылығын тексеруі;
• ЖИ және деректерді қорғау мәселелері бойынша тұрақты бизнеске заңдық сүйемелдеу жүйесін құруы тиіс.

Біздің жоғары білікті мамандар жаңа талаптарға бейімделу процесінде сіздің бизнесіңізге көмектесуге дайын. Біз ішкі саясаттарды, рәсімдерді, келісімшарттарды және комплаенс-механизмдерді әзірлеп, реттеушілік тәуекелдерді азайтамыз.

FChain қалай көмектеседі

FChain жасанды интеллект саласында бизнеске бастапқы аудиттен бастап құжаттарды бейімдеуге және тұрақты комплексті заңдық қызмет көрсетуге дейін жан-жақты заңдық сүйемелдеу көрсетеді. Біз сіздің компанияңыздың мүдделерін қорғап, жаңа құқықтық ортада тәуекелдерді барынша төмендетуге көмектесеміз.

 

Кәсіби кеңес алу үшін almaty@f-chain.com электрондық поштасы арқылы немесе WhatsApp: +7 771 214 1820 нөмірі бойынша хабарласыңыз.

 

 

Дайындаған:
Сергей Гайдаров және Динара Қалихарова
FChain Kazakhstan заң бөлімі
24 қараша 2025 жыл